Een ontsteking van het levende deel van een tand/kies wordt pulpitis genoemd en kan pijn/gevoeligheid veroorzaken. Tandbederf, ook wel cariës genoemd is een veel voorkomende veroorzaker van pulpitis.

Als er een gaatje ontstaat dan zullen schadelijke producten van de bacteriën via het poreuze tandbeen (dentine) de pulpa bereiken, dit kan tevens optreden bij lekkende vullingen/kronen etc. Hierdoor ontstaat een ontstekingsreactie in de pulpa, waardoor deze eerder pijnlijk zal reageren op prikkels. De pijn kan zich verschillend manifesteren o.a. van een verhoogde gevoeligheid bij koude, warmte en zoet of scherpe pijn bij dichtbijten/tikken tegen een tand/kies. Mocht de ontstekingsreactie verergeren dan zou er ook een continue zeurderige en/of kloppende pijn kunnen ontstaan.

In de afbeelding boven is een kies te zien met vergevorderd tandbederf, een gedeelte van de pulpa is ontstoken (rood). Door de ontsteking zullen de zenuwvezels eerder en langdurigere prikkels afgeven. Op dit moment kan door de tandbederf te verwijderen en een vulling te maken, de pulpa zich nog herstellen. Wanneer het pulpaweefsel nog levend is, wordt het vitaal genoemd; een pulpa waarbij het weefsel afgestorven is, wordt avitaal genoemd.

Oorzaken irritatie van de zenuw

Irritatie van de pulpa kan naast tandbederf en lekkende vullingen meerdere oorzaken hebben.
Hieronder een aantal andere oorzaken.

• Irritatie na/door (witte) vullingen en boren
• Trauma door klap en/of ongeval
• Breuk in (de wortel van) de tand/kies
• Overbelasting door o.a. knarsen/klemmen
• Blootliggend tandbeen, zoals o.a. bij gevoelige tandhalzen

Een pulpitis hoeft niet altijd pijn te veroorzaken, maar meestal treedt de eerder beschreven verhoogde gevoeligheid op.
Een pulpitis kan, na wegnemen van de oorzaak, tot een bepaalde hoogte genezen, dit wordt een reversibele pulpitis genoemd.
De pulpa trekt zich vaak dan ook wat terug door extra tandbeen aan te maken. De gevoeligheid zal dan ook langzaam af nemen, dit kan echter wel enkele maanden in beslag nemen.

Mocht de ontsteking zover gevorderd zijn dat deze zich niet meer kan herstellen, dan wordt het een irreversibele pulpitis genoemd.

Het is moeilijk om het omslagmoment te bepalen tussen een reversibele ontsteking en een irreversibele ontsteking. Als de pijn langdurig aanhoudt na een prikkeling bijv. bij koude, kan het aanwijzing zijn dat de pulpa onherstelbaar ontstoken is. Pijn bij bijv. gevoelige tandhalzen verdwijnt meestal na enkele seconden en zal niet leiden tot pulpitis.

Bij diep tandbederf, lange napijn na vullen en/of de klachten die wijzen op een onherstelbaar ontstoken pulpa, zal de tandarts kunnen besluiten, het afsterven van de pulpa niet af te wachten en een wortelkanaalbehandeling te starten.

Verder naar dode pulpa