Als het pulpaweefsel in de wortelkanalen door de ontsteking afgestorven is, hebben de bacteriën vrijspel in de pulpaholte en de wortelkanalen. Via de wortelpunt (apex) staan de wortelkanalen in verbinding met het daarom gelegen botweefsel, zodat de ontsteking zich in het lichaam kan uitbreiden (zie afbeelding).

Door de afweerreactie van het lichaam beperkt de ontsteking zich gelukkig voor lange perioden tot het gebied rondom de wortelpunten.

De wortelpuntontsteking (peri-apicale ontsteking), is zichtbaar op de röntgenfoto als een zwarte vlek.
Doordat het kaakbot rondom de wortelpunten door de ontsteking verdwijnt, laat dit gebied meer röntgenstraling door en wordt het donkerder afgebeeld op de rontgenfoto.

De wortelpuntontsteking kan vele verschillende klachten veroorzaken, maar een klachtenvrije periode is ook mogelijk.

De klachten die kunnen voorkomen, lopen uiteen van een hevige en/of kloppende pijn tot alleen pijn bij (kauw)druk op de betreffende tand/kies. Door de ontsteking kan als reactie de wang gaan zwellen, soms kan er pus ontstaan (abces) en is het ook mogelijk dat de ontsteking zich uitbreid naar de omliggende weke delen.

Bij een acute ontsteking kunt u ziek worden en is koorts ook mogelijk. Indien er klachten ontstaan, is het natuurlijk verstandig om een tandarts om raad te vragen.

In sommige gevallen, kunnen de ontstekinsprodukten via een afvoergang eindigend op het tandvlees naar buiten komen. Deze afvoergang wordt een fistel genoemd en lijkt op een 'puistje'.